មេរៀនទី៧. សហគ្រាសឯកបុគ្គល

                               មេរៀនទី៧. សហគ្រាសឯកបុគ្គល

     ១.និយមន័យៈ

          សហគ្រាសឯកបុគ្គល គឺជាសហគ្រាសអាជីវកម្ម ដែលជាកម្មសិទ្ធិ ១០០% របស់រូបវន្តបុគ្គល ម្នាក់ ។ ប្តី ប្រពន្ធ​និង កូន ត្រូវចាត់តុកថា ជារូបវន្ត័បុគ្គលតែម្នាក់ ។ ម្ចាស់សហគ្រាសមានដើមទុនផ្ទាល់ ខ្លួនតែម្នាក់ឯង ។ រាល់គណនី កិច្ចសន្យា ទ្រព្យសម្បត្តិ និងអាជ្ញាប័ណ្ណត្រូវបានដាក់ឈ្មោះតែម្នាក់ ។ ម្ចាស់សហគ្រាស មានសិទ្ធិក្នុងការ ចាត់ចែង ត្រួតពិនិត្យ ប្រាក់ចំណេញ ដោយសេរី លើអាជីវកម្ម របស់ខ្លួន ។ ដើមទុនអាចជា ប្រាក់កម្ចីបាន  (ពីធានាគារ មិត្តភក្តិ ឬពីគ្រួសារ ) ។  អាជីវកម្មត្រូវបាន បញ្ចប់ពេលម្ចាស់សហគ្រាសស្លាប់ ។

I.       ការបង្កើត

        ១.​ភាគទុនៈ

                    ម្ចាស់សហគ្រាសមានដើមទុនផ្ទាល់ ខ្លួនតែម្នាក់ឯង ។  រួមទាំង ប្តីប្រពន្ធ កូន ដែលចាត់ទុកថាជា រូបវន្ត័បុគ្គលតែមួយ ក្នុងសហគ្រាស ។

          ២.ការកំណត់អ្នកចូលរួមៈ

                    ជាគោលការណ៍ម្ចាស់ដើមទុននៃក្រុមហ៊ុនឯកកម្មសិទ្ធត្រូវបានហៅថា ឯកកម្មសិទ្ធិករ ។

          ៣.លក្ខខណ្ឌ័ឯកសារជាលាយលក្ខណ័អក្សរៈ

                    អត្ថិភាពរបស់វាមិនតម្រូវឲ្យមានលក្ខន្តិកៈ និងបទបញ្ជាផ្ទៃក្នុង របស់ក្រុមហ៊ុនទេ ។

          ៤.ការចុះបញ្ជី និងនីតិបុគ្គលិកលក្ខណៈ

                    មិនជាប់ពន្ធលើប្រាក់ចំណេញ ច្បាប់មិនតម្រូវឲ្យចុះបញ្ជីពាណិជ្ជកម្មទេ ។ ត្រូវសុំលិខិតអនុញ្ញា ត្តិ នៅមន្ទីរពាណិជ្ជកម្ម ខេត្ត ក្រុង ដែលធ្វើអាជីវកម្មនោះ​។ បើសហគ្រាសជាប់ពន្ធ លើប្រាក់ចំណេញ ត្រូវចុះបញ្ជីពាណិជ្ជកម្ម ។ បើមិនជាប់ពន្ធលើប្រាក់ចំណេញទេ មិនបាច់ចុះបញ្ជី ពាណីជ្ជកម្មទេ ។ (យោងច្បាប់សរពើពន្ធឆ្នាំ ១៩៩៧ បានកំណត់ថា សហគ្រាសដែលភាគនៃប្រាក់ចំណេញប្រចាំឆ្នាំលើសពី ០ ដល់ ៦០០០០០០ រៀល តម្រូវឲ្យសហគ្រាស ចុះបញ្ជីពាណិជ្ជកម្ម ។ បើប្រាក់ចំណេញទាបជាង ០ ដល់ ៦០០០០០០ រៀល មិនតម្រូវឲ្យសហគ្រាស

ចុះបញ្ជីទេ ។

          ៥.អំពីសញ្ជាតិៈ

                   ជាសញ្ជាតិរបស់ឯកក្មសិទ្ធិករ នៃក្រុមហ៊ុន ឬ សហគ្រាសនោះ ។

II.    ការប្រតិបត្តិការសកម្មភាពសហគ្រាស

     ១.សិទ្ធិអំណាចរបស់ឯកកម្មសិទ្ធករៈ

                   ឯកកម្មសិទ្ធករ មានសិទ្ធិចាត់ចែង និងសម្រេច នូវរាល់សកម្មភាពទាំងឡាយ របស់ ក្រុមហ៊ុនផ្ទាល់  ដូចជា មានសិទ្ធិក្នុងការត្រួតពិនិត្យ ប្រាក់ចំណេញ លើការទូទាត់ ចំណូល ជំណាយ និង ការបង់ពន្ធបាន ឆាប់ រហ័ស ។ ឯកកម្មសិទ្ធករមានសិទ្ធិលក់ក្រុមហ៊ុនរបស់ខ្លួន ឬ ឬំលាយក្រុមហ៊ុន របស់ខ្លួនដោយសុវត្ថិភាព ដោយគ្មានជនណាមានសិទ្ធិអំណាចលើសិទ្ធិខ្លួនឡើយ ។

          ២.កាតព្វកិច្ចរបស់ឯកកម្មសិទ្ធិករៈ

                   ក្រុមហ៊ុនឯកបុគ្គល អាចប្តឹង ឬ អាចត្រូវគេប្តឹងក្នុងនាមផ្ទាល់របស់ ឯកកម្មសិទ្ធិករ ដែលជាម្ចស់ក្រុមហ៊ុន ។ និងទទួលខុសត្រូវចំពោះបំណុល និងការខាតបង់ទាំអអស់ ដែលកើតមាន ឡើងក្នុងការប្រតិបត្តិការក្រុមហ៊ុន គឺការទទួលខុសត្រូវដោយផ្ទាល់ និង ដោយគ្មានកម្រិតលើ ទ្រព្យ សម្បត្តិផ្ទាល់ខ្លួនរបស់ ឯកកម្មសិទ្ធិករនោះ ។

III. ការចុះបញ្ជីសហគ្រាសឯកបុគ្គល

     ១.សហគ្រាសជាប់ពន្ធលើរបបពិត មានន័យថា៖ ប្រាក់ចំណេញលើសពី ៦០០០០០០០ រៀល ត្រូវចុះបញ្ជីពាណិជ្ជកម្ម នៅក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម។ យោងតាមប្រកាសរបស់ក្រសួងសេដ្ឋកិច្ចហិរញ្ញ វត្ថុលេខ ៧៩៥ ត្រូវបង់តាមរបបពិតៈ

     .ការផ្គត់ភ្គង់ទំនិញៈចំណូលប្រចាំឆ្នាំច្រើនជាង ៥០០០០០០០០ (ប្រាំរយលាន) រៀល ។

     .សេវាកម្មៈ ចំណូលប្រចាំឆ្នាំច្រើនជាង ២៥០០០០០០០​ (ពីរយហាសិបលាន) រៀល ។

     .ចុះកិច្ចសន្យាជាមួយរដ្ឋាភិបាលៈ ចំណូលប្រចាំឆ្នាំច្រើនជាង ១២៥០០០០០០ (មួយរយម្ភៃ ប្រាំលាន) រៀល ។

     ក្នុងករណីទាបជាងតម្លៃកំណត់ខាងលើ សហក្រាសត្រូវបង់ពន្ធតាមរបបម៉ៅការ (ដែលជារបប សម្របសម្រួល) ។

     ២.ប្រាក់ចំណេញប្រចាំឆ្នាំលើសពី ៦០០០០០០ រៀល ត្រូវជាប់ពន្ធលើប្រាក់ចំណេញ ។ ដូច្នោះ សហគ្រាសត្រូវចុះបញ្ជីពាណិជ្ជកម្ម ។

     ៣.សាហ៊ុយនៃការបង្កើតសហគ្រាសឯកបុគ្គលៈ

              .ឯកកម្មសិទ្ធិករត្រូវេជូនដំណឹងមកមន្រ្តីចុះបញ្ជីនៅមន្ទីរពាណិជ្ជកម្ម ខេត្ត ក្រុង ឬនៅ

នាយកដ្ឋានចុះមន្ទីរពាណិជ្ជកម្ម នៃក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម ។ និងមានការពិនិត្យនាមករណ៍ជាមួយ មន្ត្រីចុះបញ្ជី ។

              .ឯកកម្មសិទ្ធិករត្រូវទៅបង្ហាញខ្លួននៅមន្ទីរពាណិជ្ជកម្ម ខេត្ត ក្រុង ឬ នៅនាយកដ្ឋានចុះ បញ្ជីពាណិជ្ជកម្មនៃក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម ដើម្បីចុះហត្ថលេខា ។

              .ឯកសារទាំងអស់ត្រូវជូនទៅនាយកដ្ឋានចុះបញ្ជីនៃក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម ។

              .មន្រ្តីចុះបញ្ជីពាណិជ្ជកម្ម នៅនាយកដ្ឋាននៃក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម ត្រូវជូនដំណឹងទៅ ឯក កម្មសិទ្ធិករក្នុងអំឡុងពេល ១ ខែ ក្រោយការដាក់ពាក្យ ស្នើសុំវិញ្ញាបនបត្រ ។

IV. គុណសម្បត្តិ និងគុណវិបត្តិ

     ១.គុណសម្បត្តិៈ

                   សហគ្រាសឯកបុគ្គល ជាក្រុមហ៊ុនដែល បង្កើតឡើង ត្រូវការចំណាយដើមទុនតិច  គ្មាន ភាពស្មុគស្មាញក្ុនងការទូទាត់ប្រាក់ខែបូគ្គលិកជាលុយផ្ទាល់ខ្លួន  ការគិតលុយពន្ធបានលឿន ការគ្រប់គ្រងបានរហ័សមិនរញេរញ៉ៃព្រោះមានមនុស្សតិច  រក្សាការសម្ងាត់បានល្អព្រោះមានតែម្នាក់ ឯកជាម្ចាស់ក្រុមហ៊ុន ប្រាក់ចំណេញទទួលបានទាំងស្រុង តែបើក្រុមហ៊ុនខាតបង់ងាយរំលាយ ។

          ២.គុណវិបត្តិ

                   ឯកកម្មសិទ្ធិករ មានការទទួលខុសត្រូវគ្មានកម្រិតលើបំណុល ទ្រព្យសម្បត្តិរងនូវការហា នីភ័យទាំងស្រុង បើកាតព្វកិច្ចនៃសកម្មភាពអាជីវកម្ម មិនបានដោះស្រាយបាន ។ ចំពោះបុគ្គលិកគ្មាន ការបានធានាពីសង្គម ។ ពាណិជ្ជកិច្ចមានទំហំធំទទួលរ៉ាប់រងតែម្នាក់ឯងក្នុងការចាត់ចែងចំណូល និង ចំណាយ ដែលជាម្ចាស់សហគ្រាស ។

V.    ការបញ្ចប់សហគ្រាសឯកបុគ្គល

     ១.ការបញ្ចប់ដោយស្ម័គ្រចិត្ត

                   .ម្ចាស់សហគ្រាសមានសិទ្ធិផ្ទេរ ឬ លក់ភាគហ៊ុនទៅឲ្យបុគ្គលផ្សេងទៀត ។

                   .គោលបំណង ត្រូវបានបញ្ជប់តាមកាលកំណត់របស់ច្បាប់ ។            

          ២.ការបញ្ចប់ដោយមិនស្ម័គ្រចិត្ត

                   . មរណៈភាពរបស់ម្ចាស់កម្មសិទ្ធិករ ។ លុះត្រាតែមានអ្នកស្នងបន្តេទៀត ។

                   .បញ្ចប់តាមផ្លូវតុលាការ ។

                   .ភាពក្ស័យធននៃសហគ្រាស ។

                   .បើមានបំណុលម្ចាស់សហគ្រាសនៅតែបន្តសង ទៅម្ចាស់បំណុលរហូតដល់ចប់កាតព្វ កិច្ច ។